Dziecko kłamie – co robić?

Mijanie się z prawdą nie dotyczy tylko dorosłych, a bardzo często zdarza się także wśród dzieci. Dziecko kłamie z różnych powodów, ale najczęściej dlatego, że boi się konsekwencji swojego zachowania. Czasem jest to niewinne – maluch zabłądzi w świecie fantazji i opowiadana po przedszkolu historia zmieni się w fantastyczną baśń. Zazwyczaj jednak na takie zachowanie nie ma przyzwolenia i rodzice zastanawiają się, co robić, gdy dziecko kłamie?

Twoje dziecko kłamie?

Dorośli kłamią, aby osiągnąć korzyści lub uniknąć kary. Dotyczy to na przykład nieprawdziwych informacji zawartych w CV. Co kieruje dzieckiem, które kłamie? Pobudki są podobne, ale to nie jedyne powody rozmijania się z prawdą. Najczęściej do przyczyn takiego zachowania zaliczamy:

• chęć uniknięcia kary/konsekwencji swojego zachowania,
• chęć uzyskania określonych korzyści,
• zabawa – dla dziecka kłamstwo może być tożsame z żartem i ma niewinny charakter,
• zwrócenie na siebie uwagi dorosłych,
• zaimponowanie rówieśnikom – to często od nich dziecko uczy się kłamstwa,
• samotność – potrzeba wymyślenia sobie fikcyjnego przyjaciela. To także sposób na radzenie sobie z przeżytą traumą i takie sytuacje najczęściej wymagają konsultacji z psychologiem.

Czy właściwie kłamstwa można się nauczyć? Na pewno można je opanować do perfekcji, tj. kontrolować mowę ciała, utrzymywać kontakt wzrokowy, zachowywać niewzruszoną postawę. Wtedy bardzo trudno, nawet wprawnemu obserwatorowi zauważyć, że coś jest nie tak i dziecko nie mówi prawdy. Stąd potrzeba szybkiego reagowania – już w chwili, gdy po raz pierwszy przyłapiesz syna lub córkę na mówieniu nieprawdy.

Jak reagować, gdy dziecko kłamie?

Na kłamstwa nie ma zgody i im szybciej dziecko to zrozumie, tym większa szansa na to, że zwalczy w sobie kolejne pokusy mówienia nieprawdy. Dlatego reaguj natychmiast, jak tylko zauważysz, że Twoje dziecko ma skłonności do przedstawiania faktów w inny sposób niż miały one miejsce, albo woli przemilczeć niektóre kwestie. To także forma kłamstwa.

Co robić, gdy dziecko kłamie? Jak reagować na kłamstwa? To najczęstsze pytania, z jakimi rodzice zgłaszają się do psychologa. Czy można udzielić na nie jednoznacznej odpowiedzi? Raczej nie, ale warto zacząć od podstaw i ustalić:

• Czy chwalisz dziecko za szczerość? Dziecko zaczyna pracę nad sobą i nie jest ona łatwa. Dlatego chwal go/ją za każdy objaw szczerości (może czasem nawet bolesnej).
• Czy dajesz dziecku dobry przykład? Jeżeli dziecko przyłapało Cię na ukrywaniu prawdy, to z dużą dozą prawdopodobieństwa poczuło się oszukane. Jako rodzic musisz świecić przykładem i reprezentować taką postawę, jakiej oczekujesz od swojej pociechy. Wzór do naśladowania zawsze idzie z góry!
• Czy krytykujesz dziecko za szczerość? Dzieci z natury są bardzo otwarte i nie zawsze taktowne. Głośno wyrażają swoje spostrzeżenia, myśli i odczucia – czasem dość kontrowersyjne. „Ta pani jest gruba!”, „Czemu ten pan tak śmierdzi?”. Jeżeli do tej pory strofowałeś dziecko za takie zachowania, teraz zmień podejście. Nie bulwersuj się, nie złość na pociechę – wytłumacz, że takie słowa i określenia mogą ranić i podobne pytania niech zadaje szeptem.
• Pozwól dziecku na prywatność. Bez względu na to, czy masz w domu 3-latka, czy nastolatka – każdy człowiek potrzebuje prywatności! Uszanuj granice młodego człowieka – nie przeszukuj jego rzeczy, nie rób przesłuchania, pukaj przed wejściem do pokoju. Twoje zaufanie i dyskrecja sprawią, że dziecko po prostu nie będzie miało potrzeby, żeby kłamać!

Kłamstwo dziecka – dlaczego jest to problem?

Mogłoby się wydawać, że kłamstwo nie jest przewinieniem najcięższego kalibru, z którym muszą zmierzyć się rodzice. Czy na pewno? Unikanie mówienia prawdy wiąże się z tym, że rodzic nie będzie świadomy wielu zachowań, emocji czy przeżyć, które towarzyszą młodemu człowiekowi. Z czasem sztuka kłamania może zostać przez niego dopracowana do perfekcji, co sprawi, że trudno będzie rozróżnić, kiedy syn czy córka mówi prawdę, a kiedy się z nią mija. Problemy z zaufaniem, zgrzyty komunikacyjne… to wszystko może czekać Twoją rodzinę!

Dlatego, gdy zauważysz, że dziecko kłamie i nie wiesz, jak reagować na kłamstwa, poszukaj profesjonalnej pomocy. Oczywiście początkowo problem może się wydawać błahy, można „brać go na przeczekanie” albo po prostu ignorować. Jednak do czasu, bo potem to, co „zamiecione pod dywan”, ujrzy światło dzienne. I na właściwą reakcję niestety może być już za późno. Zawsze też, gdy czujesz, że sytuacja Cię przerasta, możesz skorzystać z pomocy psychologa specjalizującego się w problemach dzieci i młodzieży.