Wewnętrzny niepokój – jak sobie radzić?

Czujesz to… Ten ucisk w żołądku, to uczucie niepokoju w klatce piersiowej. Jest Ci duszno, z jednej strony gorąco, a z drugiej oblewają Cię zimne poty. To może być objaw stresu związanego z egzaminem, nową pracą, przeprowadzką. Wszystkie te obciążenia znikną w przewidywalnej przyszłości, a wraz z nimi zwykle także cały ten wewnętrzny niepokój. Bywa jednak, że nie znika on tak szybko i pozostaje z Tobą na dłużej. Jak sobie z nim radzić? Sprawdź.

Czym jest wewnętrzny niepokój?

Wewnętrzny niepokój to stan napięcia, który niektórym ludziom towarzyszy na stałe, a u innych pojawia się tylko od czasu do czasu. Intensywność nieprzyjemnego napięcia różni się w zależności od osoby. Ludzie dotknięci niepokojem opisują ten stan „jakby ich nerwy były na krawędzi wytrzymałości”. Niepokój ma związek z lękiem. Lęk to w zasadzie akt ciągłego zamartwiania się, co z kolei może spowodować, że nie jesteś w stanie się zrelaksować lub usiedzieć spokojnie. Nazywa się to właśnie odczuwaniem niepokoju.

Niepokój może wynikać z lęku, który naturalnie wyzwala reakcję „walcz lub uciekaj”. To ona prowadzi do uczucia niepokoju. Kiedy go doświadczasz, Twój układ nerwowy nie potrafi odróżnić drobnych zmartwień od sytuacji zagrożenia życia lub śmierci. W rezultacie powoduje to, że Twój organizm uwalnia adrenalinę (odpowiedź na stres) i kortyzol (co zwiększa czujność, a nawet prowadzi do jej nadmiernej aktywacji). Oba te hormony odpowiadają za niepokój. Jeśli pod koniec dnia trudno Ci się zrelaksować i zasnąć, być może doświadczasz właśnie wewnętrznego niepokoju.

Niepokoje i ich objawy

Wewnętrzny niepokój jest odczuwany przez każdą osobę w inny sposób. Przede wszystkim stan ten charakteryzuje się trudnościami w osiągnięciu relaksu. Brakuje Ci spokoju i pogody ducha w komunikacji z innymi ludźmi oraz w codziennych czynnościach. W Twojej głowie pojawiają się czarne myśli i ciągle czymś się zamartwiasz. Masz trudności z koncentracją. Taki stres bez powodu może być stałym towarzyszem Twojej codzienności lub pojawiać się tylko sporadycznie.

Często nie chodzi tylko o napięcie emocjonalne. Są też fizyczne objawy niepokoju m.in.

• uczucie niepokoju w klatce piersiowej,
• zimne poty,
• kołatanie serca,
• uczucie drżenia wewnętrznego,
• zawroty głowy,
• senność,
• uczucie osłabienia,
• bóle głowy,
• sztywność mięśni i napięcie widoczne na twarzy,
• zaburzenia snu,
• szybkie i niekontrolowane mówienie.

Jeśli wewnętrzny niepokój jest postrzegany bardziej jako strach, może również objawiać się trudnościami w oddychaniu, uczuciem ucisku w żołądku, uderzeniami gorąca lub nudnościami.

Wewnętrzny niepokój – podstawowe przyczyny

Każdy, kto cierpi na wewnętrzny niepokój, musi najpierw ustalić jego przyczynę. Nie pomożesz sobie ani innym (gdy z powodu ciągłego niepokoju cierpi ktoś dla Ciebie bliski), jeśli nie ustalisz, co jest przyczyną niepokoju. W rzeczywistości może być wiele powodów, dla których kogoś nęka uczucie ciągłego napięcia i braku równowagi. Jednym z najczęstszych wyzwalaczy jest ostry i uporczywy stres. Może być wywołany na przykład przez zbliżające się, szczególnie ważne wydarzenie m.in.

• egzamin,
• rozmowa o pracę,
• ważna prezentacja w pracy,
• decydujące spotkanie z klientem,
• dyskusja z szefem,
• ważne negocjacje,
• rozwód,
• sprawa w sądzie.

Jednak takie wyzwalacze niepokoju zazwyczaj nie są aż tak niepokojące, bo są traktowane jako całkowicie normalna odpowiedź na stres, która ustępuje, gdy tylko problematyczna sytuacja się kończy. Również nadmierne spożycie kofeiny może doprowadzić do podobnego stanu, ale równie nieszkodliwego i zazwyczaj krótkotrwałego. Sytuacja jest inna, gdy wewnętrzny niepokój przeradza się w uporczywy, przewlekły stan. Tutaj w pierwszej kolejności trzeba dowiedzieć się, czy istnieje przyczyna fizyczna lub psychologiczna.

Ciągły niepokój – możliwe przyczyny

Istnieje wiele przyczyn ciągłego uczucia niepokoju i lęku. Część z nich może być uwarunkowana psychicznie, a część fizycznie. Pojawiają się także tzw. przyczyny społeczne.

Uwarunkowany psychicznie wewnętrzny niepokój może być spowodowany np.:

• brakiem równowagi między napięciem a rozluźnieniem, co zwykle prowadzi do stresu;
• negatywnymi przekonaniami np. „Nie jestem wystarczająco dobry”, „Muszę być doskonały” lub „Wszyscy są lepsi ode mnie”. Wiele osób z takim obrazem siebie ma tendencję do wyobrażania sobie najgorszych scenariuszy i wywierania na siebie ciągłej presji;
• poczuciem niezadowolenia z siebie;
• depresją, której często towarzyszy lęk;
• zaburzeniami osobowości, które charakteryzują się między innymi niepokojem, depresją, uzależnieniem, strachem i wyczerpaniem;
• pierwszymi objawami schizofrenii, która jest często zwiastowana wewnętrznym niepokojem, napięciem, bezsennością, słabą koncentracją, depresją oraz wrażliwością na światło i hałas;
• zaburzeniami lękowymi lub ADHD.

Wewnętrzny niepokój spowodowany uwarunkowaniami fizycznymi może wynikać z powodu:

• niedoczynności lub nadczynności tarczycy;
• problemów sercowo-naczyniowych np. wysokie ciśnienie krwi (nadciśnienie) lub niskie ciśnienie krwi (niedociśnienie);
• zaburzenia hormonalne, m.in. przez zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS), menopauza (klimakterium);
• bezsenność;
• niski poziom cukru we krwi (hipoglikemia).

Istnieją również czynniki zewnętrzne, które mogą odpowiadać za długotrwałe uczucie niepokoju, czyli:

• kofeina, leki, alkohol, zażywanie narkotyków lub nikotyna;
• stresujące sytuacje w życiu;
• toksyczne środowisko społeczne.

Wewnętrzny niepokój – kiedy iść do lekarza?

Jeśli stale cierpisz na wewnętrzny niepokój, czujesz ucisk w klatce piersiowej i masz drżenie całego ciała, powinieneś jak najszybciej porozmawiać z lekarzem pierwszego kontaktu o swoich objawach. Dotyczy to również sytuacji, gdy nawet ćwiczenia relaksacyjne lub herbaty na uspokojenie nie są w stanie zwalczyć uczucia niepokoju. Jeśli występują inne objawy, takie jak na przykład depresja lub nadciśnienie, zaleca się również wyjaśnienie przez lekarza przyczyn takiego stanu.

Wewnętrzny niepokój może wskazywać na różne choroby fizyczne i psychiczne. Dlatego podczas pierwszej wizyty lekarz powinien uzyskać dokładny obraz Twoich dolegliwości, aby było mu łatwiej ustalić ich przyczynę. Najczęściej podczas szczegółowego wywiadu padają takie pytania jak: od jak dawna odczuwasz niepokój i czy przyjmujesz jakieś leki. Niektóre medykamenty mogą wywoływać lęk jako efekt uboczny lub spowodować, że wystąpi on po interakcji z innymi lekami (np. lekami przeciwdepresyjnymi, na astmę lub na chorobę Parkinsona).

W zależności od podejrzenia diagnozy zostaną zlecone dalsze testy. Pomiar ciśnienia krwi jest częścią badania fizykalnego, ponieważ niskie ciśnienie krwi może być również odpowiedzialne za wewnętrzny niepokój. Często przydatna jest także biochemia krwi, ponieważ hipoglikemia lub nadczynność tarczycy są również częstymi przyczynami niepokoju. W razie potrzeby można również wykonać tomografię komputerową, prześwietlenie lub USG. Jeśli lekarz przyjmie, że za niepokojem kryje się choroba psychiczna lub inne zaburzenie natury psychicznej, należy przeprowadzić oddzielne testy w gabinecie psychologa.

Znajdź przyczynę ciągłego niepokoju

U niektórych ludzi wewnętrzny niepokój pojawia się tylko w określonej sytuacji, inni cierpią z tego powodu na stałe. Co ciekawe, ich ciągłe rozdrażnienie i zdenerwowanie często nie ma uzasadnionych powodów fizycznych lub psychicznych. Mimo to zachowują się niecierpliwie, odczuwają kołatanie serca, drżenie, zawroty głowy, oszołomienie i uczucie osłabienia.

Podstawą radzenia sobie w takich sytuacjach nie jest walka z objawami, a odnalezienie prawdziwej przyczyny uczucia niepokoju. Dlatego, zanim zaczniesz robić cokolwiek, by pozbyć się strachu bez powodu, odpowiedz sobie na poniższe pytania:

• Jaka sytuacja wywołała mój wewnętrzny zamęt? Na przykład: publiczne wystąpienie – wygłoszenie wyników z raportu przed większą grupą.
• Dlaczego ta sytuacja w szczególności wywołała wewnętrzny niepokój? Na przykład: bardzo boję się przemawiać przed ludźmi. Boję się negatywnej oceny.
• Jaka była moja dokładna reakcja na tę sytuację? Na przykład: próbując ukryć swój strach, czułem, że zaraz mój umysł oszaleje.
• Jakie objawy fizyczne i psychiczne wystąpiły? Na przykład: czułem zdenerwowanie, trzęsły mi się ręce, popełniłem wiele błędów, było mi duszno i odczuwałem ucisk w klatce piersiowej.

Odpowiedź na te pytania pomoże Ci stawić czoła swoim lękom i zyskać świadomość, czego one dotyczą.

Twoja walka z wewnętrznym niepokojem

Jeśli za objawami Twojego niepokoju nie kryją się żadne poważne choroby fizyczne lub psychiczne, istnieje kilka rzeczy, które możesz zrobić samodzielnie, aby zwalczyć ten stan.

• Zignoruj opinie innych. Wewnętrzny niepokój jest często związany z obawą, że inni mogą o Tobie źle pomyśleć. Jeśli zdołasz nie przejmować się tym, jak wypadniesz i jak skomentują to inni ludzie, będzie Ci łatwiej pokonać niepokój.
• Zaakceptuj błędy i niepowodzenia. Błądzić jest rzeczą ludzką. Nie ma ludzi idealnych, każdy popełnia błędy, doświadcza porażek. Jednak to nie są oznaki wartości Twojej osoby.
• Naucz się technik relaksacyjnych i ćwicz je regularnie, na przykład trening autogenny, Jacobsona, medytacja lub joga może pomóc Ci się zrelaksować.
• Pij ziołowe napary, które wspomagają relaksację na przykład z waleriany, lawendy, dziurawca lub melisy.
• Weź ciepłą kąpiel z dodatkiem olejku lawendowego.
• Bądź aktywny fizycznie. Ćwiczenia fizyczne są dobre w walce z nerwowością, wewnętrznym niepokojem i stresem. Niezależnie od tego, czy biegasz, pływasz, czy jeździsz na rowerze, regularne ćwiczenia polepszają nastrój i zapewniają wewnętrzną równowagę.
• Porozmawiaj z kimś bliskim o swoich zmartwieniach. To często nie tylko przynosi ulgę, ale może również dać Ci inne spojrzenie na Twoją sytuację.

Jeśli jednak nie radzisz sobie z uczuciem wewnętrznego niepokoju, czujesz się źle psychicznie i fizycznie, nie odnajdujesz radości w codziennym życiu, skontaktuj się z psychologiem. Terapeuta pomoże Ci ustalić przyczyny Twojego niepokoju i ustali plan dalszego działania. Wspólnie zrobicie wszystko, by było tylko lepiej.